MisVerstanden rond gelijkwaardigheid

Hoe scheppen we vertrouwen in respect en waardering?

Dit blog gaat over de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen. Toen Blog Action Day als thema voor 2014 afkondigde inequality, bedacht ik dat ik over dit onderwerp enkele eieren heb te leggen. Ik denk ook dat dit gewenst is om tot meer duidelijkheid, respect en waardering te komen. En omdat ik vooral wil benoemen wat ik nastreef (dus waar ik voor ben), transformeer ik het thema tot equality, gelijkwaardigheid.

Niet alles wat ik beweer zal bij iedereen in goede aarde vallen. Ik loop risico dat een zwak punt in mijn verhaal punt onder vuur wordt genomen of dat onjuiste interpretaties de overhand krijgen. Ik ben voorbereid op razernij ... dat verandert niet wat ik te zeggen heb. Ik doe dat volgens de indeling van appreciative inquiry, een methode die ik als waardevol ervaar omdat wordt uitgegaan van positieve uitgangspunten en richtpunten. Daarom hanteer ik de indeling: Verwoorden, Verdiepen, Verbeelden, Verbinden, Vormgeven en Verwezenlijken.

Dit artikel bevat algemene uitspraken over mannen en vrouwen, in het besef dat ieder individu ongelijk is en dat algemene uitspraken dus nooit helemaal waar zijn. Zoals een plattegrond nooit identiek is aan het gebied dat erop staat, maar wel handig om de weg te vinden. Mijn uitgangspunt is dat mensen (M/V) juist door hun ongelijkheid elkaar aanvullen en nodig hebben, dus gelijkwaardig zijn.

1-Verwoorden

"Mannen spelen de baas op deze wereld." Stel je hebt een balorige bui en je zegt dat in gezelschap. De reacties zijn voorspelbaar, sommige vrouwen laat het koud, anderen tonen zich nieuwsgierig en er is altijd een garantie op gekrenkte blikken. Dat verandert allemaal zodra je zegt "De baas spelen is heel wat anders dan de baas zijn." Even is het stil en dan breekt het gegiechel los. "Wat zijn mannen toch een sukkels, ze hebben niet eens in de gaten dat ze niets in te brengen hebben."

Het verwondert mij altijd weer dat de boze blikken die net nog van plan waren te strijden voor gelijkwaardigheid, blijkbaar van mening zijn veranderd. Hoe komt dat? En als vrouwen zo machtig zijn, waarom maken ze dan niet direct een eind aan aan verschillen in beloning en kansen op de arbeidsmarkt? Om maar te zwijgen van oorlogen en domme machtsspelletjes in de politieke arena.

Non-verbale signalen

Ik hoor mannen en vrouwen frequent zeggen dat ze gelijkwaardigheid willen. Tegelijk ervaar ik vaak non-verbale signalen van het omgekeerde. Bijvoorbeeld mannen die in hun gedrag uitstralen dat ze de behoeftes van een vrouw irrelevant vinden. Of vrouwen die praten over mannen met een cynisme dat ze niet zouden pikken, wanneer mannen op die manier over hen zouden praten.

Het schijnt dat mensen instinctief geneigd zijn degene met een lage stem tot machthebber te benoemen.
Dat zou macht voor mannen kunnen rechtvaardigen, maar zij kunnen hun seksuele drift minder goed beheersen wat hun positie toch erg weer kwetsbaar maakt. Ik heb nog niet begrepen waarom het bezit van een vagina reden zou zijn om regels te mogen stellen, zoals ik ook nooit heb geloofd dat de aanwezigheid van een penis daarvoor een aanleiding is.

2-Verdiepen

Ik denk dat hier behoeftes spelen aan duidelijkheid over wederzijds respect en waardering.

Uit eigen beleving kan ik zeggen: bij veel mannen is onduidelijk wat er precies van ze wordt verwacht. Wat ik meen te zien is dat mannen die hun machokant ontwikkelen en tonen, die dus heel seksgericht zijn en neerkijken op huishoudelijk werk, veel meer seks krijgen dan mannen die doen wat vrouwen zeggen te willen. Ik denk dat het goed is als onderzocht kan worden of dit klopt en, zo ja, waarom het zo gaat.

Smalend

Ik ervaar dat mannen te smalend horen krijgen dat ze maar één ding tegelijk kunnen, terwijl ze toch 26 dingen tegelijk fout doen. De criteria voor wat fout is zijn aan verandering onderhevig en vertonen tekenen van willekeur. De kans bestaat dat als je die stroom aan verwijten probeert te onderbreken met een vraag of nuancering, je horen krijgt dat je niet kunt luisteren, waarmee verwijt 27 zich aandient.

Nou schijnt van een man te worden verwacht dat hij op zo'n moment ho zegt. Maar de leerervaring waar je naar op zoek bent wordt steeds meer een speld in een hooiberg en je voelt je een zwakkeling, je partner onwaardig en niet in staat tot enige vorm van overzicht of daadkracht. Terwijl dat is wat je nodig hebt, als ik de Amerikaanse therapeute Laura Berman moet geloven die bij Oprah Winfrey zei: “Vrouwen hebben zoveel behoefte aan controle en ze kunnen ook zoveel tegelijk, dat ze ook hun man willen controleren. Als een man niet meer gelijkwaardig is, een kind voor ze is geworden, dan ontdekken ze ineens dat ze hem niet meer aantrekkelijk vinden.”

Deze mevrouw wil scheiden van haar man “Want hij is zo lief.”

3-Verbeelden

De documentaire Spitfire women vertelt het bijzondere verhaal van vrouwen die tijdens WOII werkten als piloot voor de RAF, toen er te weinig mannen waren. Ondanks hun moed en inzet kregen ze veel tegenwerking omdat de hiërarchie van de RAF eraan moest wennen. Dankzij volharding, humor en natuurlijk vakkundigheid lukte het uiteindelijk om respect te krijgen. Ook het netwerk was cruciaal: een dochter van een parlementslid kon goed vliegen en deed pionierswerk, samen met een topman van de RAF. Een van de vrouwen gebruikte vlak voor de landing vaak lippenstift, “Zodat ik er bij aankomst goed uitzag.” Een ander vertelt “Wanneer ik voorovergebogen stond en een kneep in mijn kont kreeg, werkte ik me naar buiten om te zien wie dat deed. Ik kon niemand vinden en moest lachen, zo won ik de goodwill van de mannen.”

Mijn manier

Dit doet mij denken aan het lied van Jaap Fischer:

“Ik houd van jou op mijn manier

En is dat niet je eigen

Houd dan van mij op mijn manier

Of tracht me klein te krijgen”

Klik hier voor de tekst en voor de uitvoering op Youtube.

4-Verbinden

Als je ziet hoe vaak vrouwen gelijk hebben, hoe zij hun wereld beleven, dan denk ik dat het als man heel verstandig is daar bewondering voor te hebben. Maar dat houd ik niet vol zodra er verschijnselen van een machtsstrijd ontstaan. Macht en waarheid verdragen elkaar slecht en nog belangrijker: de fascinatie die (bijna) elke vrouw in mij oproept valt weg.

Vrouwen hebben voor alle problemen een standaardoplossing: praten. Volkomen terecht en belangrijk, alleen hebben mannen het nooit geleerd. Dat was ook helemaal niet nodig gedurende tienduizenden jaren, mannen waren geschikt voor zwaar werk. Ze renden dagenlang achter een prooi aan om hun gezin te kunnen voeden. Ze mochten niet eens op het idee komen om de weg te vragen tijdens hun strooptocht, want een man die zelf de weg niet kon terugvinden werd als partner direct afgedankt.

Wie zwijgt stemt toe

Het onvermogen tot praten zal de reden zijn dat mannen zwijgen als ze een verwijt niet kunnen plaatsen. Ze denken dat hun partner even wat frustraties kwijt wil en zijn daar loyaal voor beschikbaar: 'ik zal haar niet confronteren met de nonsens die ze uitkraamt'. De interpretatie bij die partner kan zijn 'wie zwijgt stemt toe' en daar komen dan verwachtingen uit voort die niet worden waargemaakt met als gevolg dat de irritaties alleen maar toenemen.

Willen we de verbinding terug, dan zal veel wederzijdse empathie nodig zijn en bereidheid tot luisteren. Managementguru Stephen Covey zegt daarover 'wees bereid begrip te hebben, voordat je begrip vraagt'. Vrouwen begrijpen dat is voor mij nog een brug te ver, maar ze moeten wel kunnen rekenen op mijn onvoorwaardelijke respect, dat onvoorwaardelijke betekent zo nodig: duidelijkheid scheppen over het respect dat je geeft voordat je respect krijgt.

5-Vormgeven

Laten we onder gelijkwaardigheid verstaan:

• vergelijkbare verantwoordelijkheden: rechten en plichten, met ruimte voor expressie, ontplooiing en aandacht
• uitwisseling op basis van dialoog: vanuit wederkerigheid streven naar begrip en overeenstemming, zonder dat de inhoud daarvan vooraf bekend is.

Ruw

Het spreekwoord luidt 'verbeter de wereld, begin bij jezelf'. Ik denk: en dan je kinderen. Dat wil zeggen, naast aandacht voor assertiviteit, ambities en kwaliteiten van meisjes (onder meer bepleit door ex-president van de VS Jimmy Carter). En daarnaast ook aandacht voor de opvoeding van jongens:

• omgaan met gevoelens en intimiteit, ook het uiten van behoeftes hieraan
• beschikbaarheid voor huishoudelijk werk
• ruimte om zich fysiek te uiten op een manier die vrouwen 'ruw' noemen
• assertiviteit tegenover de wijze waarop vrouwen macht proberen uit te oefenen

Voor het scheppen gelijkwaardigheid in de financiële beloning van mannen en vrouwen heb ik een ander idee. Ik pleit voor de oprichting van een vereveningsfonds waarin mannen die merken dat ze meer verdienen dan vrouwen met een vergelijkbare functie, een deel van het surplus kunnen storten (bijvoorbeeld de helft). Vrouwen die denken minder te verdienen dan mannen kunnen op dit fonds een beroep doen. Het zal hierbij niet om grote aantallen en bedragen gaan, het fonds zorgt voor permanente maatschappelijke discussie en voor imagoschade bij werkgevers waarvan de vrouwelijke medewerkers een aanvraag doen. De druk die daarvan uitgaat zal een proces op gang brengen waarbij uiteindelijk geen enkele werkgever wil achterblijven.

En natuurlijk is er meer nodig voor het scheppen gelijkwaardigheid voor wie dat wenst, gelukkig hoef ik al deze ideeën niet zelf te bedenken.

6-Verwezenlijken

Met dit blog heb ik gepoogd een perspectief te geven op de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen. Iedereen geeft zichzelf het groene licht om hierin te participeren, steun en inspiratie van anderen is daarbij stimulerend, maar uiteindelijk is de keuze aan ieder individu. Ik wens iedereen hierbij respect, vertrouwen en verbinding.

Pussy

Nog even over dat plaatje hierboven waarin twee dames pretenderen dat ze macht ontlenen aan hun pussy . Wetende van sitcoms dat dit woord niet alleen poes betekent, maar ook watje, zeg ik: 'a pussy wil allow you to make all the rules'. Soms wordt gelijkwaardigheid gezocht en ook wel eens bevochten.

Links

Eerdere stukken van mij over dit onderwerp:

• Een evenwichtige genderverhouding - gedachten & gedrag
• Gezocht: respectvolle verhouding M/V
• Versieren van vrouwen - feest voor feministes

Eveneens in het kader van Blog Action Day 2014 schreef ik: Gelijkwaardigheid van ebola, IS en Zwarte Piet.